ιονίζουσα ακτινοβολία

Κάθε ακτινοβολία που προκαλεί ιονισμό ή διέγερση του μέσου μέσα από το οποίο διέρχεται. Η ι.α. μπορεί να είναι μία ροή φορτισμένων σωματιδίων με μεγάλη ενέργεια, όπως ηλεκτρόνια, πρωτόνια, άλφα σωματίδια κ.ά. ή υπεριώδης ακτινοβολία μεγάλης ενέργειας, ακτίνες X ή ακτίνες γάμμα. Μεγάλος αριθμός ιόντων, δευτερογενών ηλεκτρονίων και διεγερμένων μορίων δημιουργείται στο μέσο από τα σωματίδια υψηλών ενεργειών, ενώ η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δημιουργεί μικρότερο αριθμό με διαδικασίες όπως το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, το φαινόμενο Κόμπτον και η δίδυμη γένεση. Η ι.α. εμφανίζεται σε φυσικές συνθήκες με τη μορφή των κοσμικών ακτίνων και του ηλιακού ανέμου και εκπέμπεται επίσης από τα ραδιοϊσότοπα. Δημιουργείται τεχνητά με συσκευές παραγωγής ακτίνων Χ και από τους επιταχυντές σωματιδίων. Τα αποτελέσματα των αλληλεπιδράσεών της με το μέσο απ’ όπου περνά η ι.α. μπορούν να παρατηρηθούν με συσκευές όπως o θάλαμος φυσαλίδων ή ο θάλαμος σπινθήρων ή με τη μελέτη των ιχνών της πάνω σε ένα φωτογραφικό γαλάκτωμα και οι ποσοτικές μετρήσεις της μπορούν να γίνουν με τους απαριθμητές. Η ι.α. παίζει σπουδαίο ρόλο σε πολλές φυσικές και χημικές διεργασίες. Ασκεί καταστροφική επίδραση στην οργανική ύλη, ιδιαίτερα στους ιστούς του σώματος, και προκαλεί διάφορες μεταλλάξεις σε μικροοργανισμούς και φυτά. Πολλές χημικές αντιδράσεις γίνονται με μεγαλύτερη ευκολία ή σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και πιέσεις με την επίδραση ι.α. Η ι.α. μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποστείρωση, την παστερίωση και τη συντήρηση τροφών και φαρμακευτικών προϊόντων.